Spis treści
Kolki u niemowląt – przyczyny, objawy, sposoby radzenia sobie z kolką niemowlęcą
Kolka niemowlęca jest częstą dolegliwością, dotyka niemalże połowę dzieci do 3. miesiąca życia. Do typowych objawów kolki należą nieutulony płacz, powiększenie obwodu brzucha, trudności z oddawaniem gazów i stolca oraz prężenie się z jednoczesnym podkurczaniem nóg. Kolka ustępuje samoistnie , jednak ze względu na jej uporczywość i konsekwencje np. dla budowania relacji z dzieckiem warto łagodzić jej objawy i zapobiegać ich występowaniu. Pomocne może być podawanie preparatów probiotycznych.
Pierwsze tygodnie z życia dziecka to czas szczególny. Warto dbać o to by obfitowały w wiele pozytywnych emocji. Radość związana z narodzinami, ekscytacja na myśl o wspólnych chwilach i duma z powiększonej rodziny nie powinny być przyćmiewane strachem, lękiem czy niepewnością. Tymczasem pierwsze chwile rodzicielstwa nie zawsze są łatwe, bywa, że wiążą się z dylematami, które mogą wpływać na relacje z dzieckiem i obniżać poziom satysfakcji z nowej roli.
Rys. 1. Pierwsze chwile rodzicielstwa powinny wiązać się z pozytywnymi emocjami
Częstość występowania kolki u dzieci
Kolka jest dolegliwością często występującą u dzieci w pierwszych miesiącach życia. W zależności od przyjętej definicji dolegliwości i źródła pozyskiwania danych epidemiologicznych szacuje się, że objawy kolki mogą występować u od 5% do nawet 43% niemowląt poniżej 3. miesiąca życia. Dane epidemiologiczne pozyskane wśród rodzin amerykańskich mówią o tym, że problem uciążliwej kolki niemowlęcej może dotyczyć jednej na sześć rodzin – średnio tyle rodzin zwraca się z prośbą o pomoc w złagodzeniu objawów typowych dla kolki. Trudno oszacować dokładną liczbę dzieci, których to dotyczy – bywa, że niezbyt nasilone napady lub pojedyncze epizody kolek nie są zgłaszane przez rodziców podczas wizyt pediatrycznych.
Objawy kolki niemowlęcej
Objawy kolki niemowlęcej są charakterystyczne. Pomimo braku pewności neonatologów i pediatrów co do przyczyny problemu jego obraz kliniczny jest dokładnie scharakteryzowany i opisany w badaniach obserwacyjnych na dużych grupach niemowląt.
U dzieci dotkniętych problemem kolek cyklicznie występują napady bólu brzucha. Pojedynczy napad może trwać nawet kilka godzin, co zważywszy na jego intensywność i porę występowania, stanowi duże obciążenie psychiczne oraz fizyczne zarówno dla niemowlęcia, jak i rodziców, którym towarzyszy zmęczenie i uczucie bezsilności.
Rys. 2. Atak kolki niemowlęcej – charakterystyczna pozycja z podkurczonymi nogami i zaciśniętymi piąstkami
Atak kolki u niemowlaka rozpoczyna się zwykle późnym popołudniem lub wieczorem. Płacz jest nagły, silny i nieutulony. Próby uspokojenia dziecka nie przynoszą efektów lub niemowlę uspokaja się jedynie na krótką chwilę, by zaraz wznowić płacz. Dzieci cierpiące z powodu kolek przyjmują podczas ataku charakterystyczną pozycję – podkurczają nogi, by za chwilę gwałtownie je wyprostować. Prężą ciało, płaczą i zaciskają piąstki. Oprócz płaczu występują:
- Widoczne rozdęcie brzucha – powiększenie obwodu brzucha dziecka na skutek nagromadzonych w jelitach gazów.
- Zaczerwienienie twarzy i szyi – występuje jako jeden z objawów wysiłku i skutek przedłużającego się ataku płaczu.
- Oddawanie gazów i stolca – zwykle oddanie stolca zwiastuje koniec ataku kolki u niemowlęcia. Stolec jest nieprawidłowy, może być śluzowaty i mieć zmienioną barwę (nawet brunatno-zieloną).
- Ulewanie, wymioty – występują stosunkowo rzadko, jednak mogą pojawić się w czasie ataku kolki, zwłaszcza jeśli niemowlę nie zostało prawidłowo „odbite” po karmieniu.
Objawy kolki u niemowlaka mogą być zróżnicowane w czasie – nie zawsze wszystkie występują równocześnie, bywa, że część dzieci nie przejawia niektórych symptomów, np. zmienionego stolca czy ulewania.
Rozpoznanie kolki niemowlęcej na podstawie kryteriów naukowych
Wielu rodziców zadaje sobie pytanie, jak rozpoznać kolki u niemowlaka. Do celów naukowych stosuje się trzy rodzaje kryteriów rozpoznania kolki u niemowląt. Z perspektywy rodzica borykającego się z problemem kolki u swojego dziecka nie są one bardzo istotne, ale ich poznanie może ułatwić dialog z lekarzem pediatrą i poszukiwanie skutecznych metod rozwiązania problemu.
Pierwsza definicja kolki niemowlęcej została stworzona w 1954 roku, od tego czasu była uszczegółowiana i modyfikowana. Pediatrzy i neonatolodzy wyróżniają trzy rodzaje kryteriów: kryteria Wessela, zmodyfikowane kryteria Wessela i kryteria rzymskie III. Wszystkie te metodologie opierają się o te same czynniki, są to:
- czas, przez jaki dziecko płacze w ciągu dnia,
- częstość występowania napadów,
- długość okresu, w jakim są obserwowane.
| Kryteria Wessela | Zmodyfikowane kryteria Wessela | Kryteria rzymskie III | |
| Jak długo trwa płacz w ciągu dnia? | min. 3 godziny | min. 3 godziny | min. 3 godziny lub powyżej 3 godzin |
| Jak często występują napady? | co najmniej 3 razy w tygodniu | co najmniej 3 razy w tygodniu | co najmniej 3 razy w tygodniu |
| Od jak dawna obserwowane są napady? | od co najmniej 3 tygodni | od co najmniej tygodnia | od co najmniej tygodnia |
| Dodatkowe kryteria | nie występują | nie występują | Dziecko rozwija się prawidłowo, a ataki płaczu nie mają wyraźnej przyczyny |
Przyczyny kolki u niemowląt – dlaczego Twoje dziecko płacze?
Dokładne przyczyny kolek u dzieci nie są poznane. Pomimo powszechności problemu i jego uporczywości naukowcom jak dotąd nie udało się jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie o przyczyny kolki.
Neonatolodzy spierają się między sobą o to, czy obraz kliniczny i charakterystyczne objawy ze strony układu pokarmowego (wzdęcie, oddawanie gazów i stolca, ulewanie) są przyczyną problemu, czy jego konsekwencją. Jednym słowem: czy dziecko płacze, ponieważ boli je brzuch i odczuwa dyskomfort związany z nagromadzeniem gazów, czy płacze z innego powodu, np. niedojrzałości układu pokarmowego – brak lub słabo rozwinięta flora jelitowa. Ponadto powietrze, które połyka podczas zanoszenia się płaczem, wywołuje wzdęcia i pogarsza stan dziecka.
W dyskusjach naukowych przywoływane są również teorie związane z negatywnymi emocjami między rodzicem a dzieckiem – niepokój młodej, niedoświadczonej mamy, trudna ciąża czy zbyt duża liczba bodźców z zewnątrz., Dzieci karmione mlekiem modyfikowanym w nieprawidłowy technicznie sposób mogą mieć większą skłonność do kolek niż dzieci karmione butelką ergonomiczną lub piersią.
Radzenie sobie z kolką u niemowląt
Postępowanie powinno przebiegać w kilku wymiarach. Podstawą jest stosowanie metod, których działanie jest bezpieczne oraz udokumentowane naukowo. Podawanie probiotyków oraz preparatów ułatwiających wydalanie gazów można wesprzeć domowymi sposobami.
W badaniach naukowych, opublikowanych w czasopiśmie International Journal of Pharma and Bio Sciences duet, badacze Tintore i Cune łstwierdził, że podawanie dzieciom preparatów probiotycznych zawierających szczepy bakterii Pediococcus pentosaceus CECT8330 oraz Bifidobacterium longum CECT7894 znacznie skraca czas trwania ataku płaczu. Po dwóch tygodniach regularnego podawania probiotyku grupa dzieci suplementowanych płakała istotnie krócej niż dzieci, którym podawano placebo.
Jeśli pomimo podawania dziecku probiotyków oraz stosowania preparatów ułatwiających wydalanie gazów występują ataki, podczas napadu bólu można zastosować domowe metody na kolkę:
- Ciepły okład – pomocny będzie termofor, np. z pestek wiśni, lub ciepła pielucha. Stosuj tę metodę ostrożnie, każdorazowo sprawdzając temperaturę okładu.
- Kołysanie, tulenie skóra do skóry – odpowiednie ułożenie dziecka i delikatne huśtanie mogą go uspokoić i jednocześnie ułatwić oddawanie gazów.
- Szum – biały szum jest znaną metodą, którą stosują rodzice dzieci niedających się uspokoić. Zadbaj o wysoką jakość dźwięku i pamiętaj o bezpieczeństwie. Lepiej wybrać szumiącą zabawkę lub nagranie dźwiękowe, niż korzystać z szumu suszarki, która może stanowić niebezpieczeństwo.
Rys. 3. Masaż brzucha ułatwia oddawanie gazów, rozluźnia i uspokaja dzieckoi
Kolka niemowlęca – podsumowanie
Silne, nagłe ataki kolki u niemowlaka mogą wyczerpać zarówno dziecko, jak i rodziców. Mogą być przyczyną obniżonego nastroju, zaostrzać objawy depresji poporodowej u matek i wpływać na jakość relacji nawiązywanej z dziećmi.
| Kolka niemowlęca | |
| Objawy |
|
| Przyczyny |
|
| Leczenie |
|
| Rokowanie |
|
| Profilaktyka |
|
Nie wolno lekceważyć objawów kolki. Jeśli dolegliwości przedłużają się i nie ustępują po zastosowaniu wymienionych metod, należy skonsultować się ze specjalistą. Tylko lekarz na podstawie wiedzy i doświadczenia może wykluczyć inne przyczyny nieutulonego płaczu lub zarekomendować szczególne postępowanie dietetyczne czy fizjoterapeutyczne.
